Health At Every Size (HAES), Türkçe tabiri ile Her Bedende Sağlık; 1960’lı yıllarda ortaya çıkan, literatür çalışmaları 2000li yılların başlarında başlayan, günümüzde ise geniş bir kitleye hitap etmesi sebebiyle güncelliğini koruyan bir sosyal adalet hareketidir.

HAES; sağlık için ağırlık odaklı bir yaklaşım benimsenmesinin yerine, vücutların farklılığının ve çeşitliliğinin kabul edildiği ve bunun üzerine bir sağlık davranış değişikliğinin sağlanması gerektiğini savunmaktadır. Geleneksel “daha az ye, daha fazla hareket et” yaklaşımının sürdürülebilir olmadığı, diyet ve kısıtlamaların bireylerde fiziksel, duygusal ve ruhsal sıkıntıya neden olduğu temel argümanları arasında yer almaktadır.

Bu yaklaşıma rehberlik eden 5 ilke mevcuttur:

• Kilo Kapsayıcılığı İlkesi: Beden şekil ve ölçülerinin doğal çeşitliliğini oldukları gibi kabul etmek ve bunlara saygı göstermek.
• Sağlık Hizmetlerinin Geliştirilmesi İlkesi: Sağlık hizmetlerine ve sosyal hizmetlere eşit erişimi ulaşılabilir kılan ve bunu destekleyici sağlık, sosyal ve ekonomi politikalarının geliştirilmesini desteklemek. Sağlığın; sosyal, ekonomik ve politik birçok faktörden etkilendiğini kabul etmek.
• Saygılı Bakım İlkesi: Önyargıların gün ışığına çıkarılması, kabul edilmesi, kilo ayrımcılığının ve kilo damgalamasının sona ermesi için çalışmak. Kilo damgalamasının altında yatan sosyoekonomik durum, ırk, cinsiyet, cinsel yönelim vb. gibi faktörlerin fark edilmesini ve bu konularda hizmet sağlanmasını teşvik etmek.
• Bireyselleştirilmiş Beslenme İlkesi: Kısıtlayıcı ve ağırlık yönetimi odaklı bir beslenme planından ziyade; açlık-tokluk sinyallerinin dikkate alındığı, besinsel ihtiyaçlar ve keyif almanın gözetildiği esnek ve bireyselleştirilmiş yeme alışkanlıklarını teşvik etmek.
• Yaşamı Geliştiren Hareket İlkesi: Farklı beden ölçülerine, yeteneklere ve ilgi alanlarına sahip bireylerin, tercihleri ve zevkleri doğrultusunda hareket etmelerine olanak tanıyan fiziksel aktiviteleri desteklemek.

#HAES içeriği oldukça basit ve anlaşılır bir konsept olarak ortaya çıkmaktadır. Yaklaşımın ana bileşenleri; sezgisel beslenme, yeme farkındalığı, beden ağırlığı ya da şeklinin manipülasyonu yerine keyif almak ve sağlığın devamlılığını sağlamak için fiziksel aktivitedir.

Bireyler sistemlerce hapsedildikleri kurallar silsilesine uyum sağlayamadıklarında ya da önceden belirlenmiş hedef ağırlığa ulaşamadıklarınla; yani “başarısız” olduklarında, bu başarısızlık hissi bireyi toplumun genelinden farklıymış gibi hissettirebilir. Çünkü, dar bir şekilde tanımlanmış ve sosyal olarak yapılandırılmış bir beden ölçüsüne ulaşmadıkları sürece sağlıklı kabul edilmeyeceklerine inanırlar. Sistem, yükü bireyin omuzlarına yükler. Bu başarısızlık duygusu; bireylere yönelik ayrımcılık ve önyargı ile birleşerek yeme bozukluğu davranışının tetiklenmesine veya aşırı egzersiz davranışının gelişimine yol açabilir. Tam da bu noktada, kapsayıcı ve adil bir yaklaşım olarak ortaya çıkan HAES; kişinin fiziksel, sosyal, ruhsal, duygusal ve ekonomik ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulduğu sağlık uygulamalarını destekler. Beden şekli nasıl olursa olsun, her insanın saygı, haysiyet ve ağırlık odaklı olmayan sağlık hizmetlerine erişebilme hakkını savunur. Çünkü sağlığın bir bedeni yoktur, sağlık ahlaki bir zorunluluk değildir.

Sağlık, adalet, ekonomi, temel insan hakları – kısaca hayatın her alanında evrensel ve toplumsal olarak büyük bir değişimden geçiyoruz. Yaşadığımız bu değişim; kendi dengemizi arama yolculuğunda, kendimizi ve insanları önyargıdan, utançtan, belirli norm ve kalıplarda yaşama zorunluluğundan azad etmeyi de içermeli. Bütün bu değişimin ışığında #HAES, beslenme biliminin değişen dünyaya entegrasyonuna en güzel örneklerden biri olabilir.

Kaynaklar:

Association for Size Diversity and Health (ASDAH)

Bacon L, Aphramor L. Weight science: evaluating the evidence for a paradigm shift. Nutr J. 2011;10:9

Outland L. Intuitive eating a holistic approach to weight control. Holist Nurs Pract. 2010;24(1):35–43

Penney Tara L., Kirk Sara F. L., The Health at Every Size Paradigm and Obesity: Missing Empirical Evidence May Help Push the Reframing Obesity Debate Forward., American Journal of Public Health, 2015, DOI: 10.2105/ajph.2015.302552